قیراط چیست؟ یک قیراط چند گرم است؟

اگر علاقه‌مند به خرید زیورآلات سنگی و خصوصاً الماس باشید؛ حتماً تا کنون کلمهٔ قیراط را شنیده‌اید. شاید دوست داشته باشید بدانید که قیراط چیست و چه چیزی را دربارهٔ یک سنگ قیمتی به ما نشان می‌دهد. قیراط یک واحد اندازه‌گیری کوچک است که در بیان وزن سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی مثل الماس، زمرد، یاقوت و مروارید کاربرد دارد و تقریباً در تمام دنیا به کار می‌رود. در این مقاله از طلاین به بررسی کامل این واحد اندازه‌گیری پرکاربرد می‌پردازیم.

قیراط چیست؟

قیراط (carat) به عنوان مقیاسی جهانی برای اندازه‌گیری وزن سنگ‌های قیمتی و جواهرات استفاده می‌شود. به بیان ساده می‌توان گفت که قیراط یک واحد اندازه گیری برای تعیین وزن و ارزش گذاری سنگ‌ها و جواهرات قیمتی است. از جمله سنگ‌های با ارزشی که از قیراط به عنوان واحد اندازه گیری آن‌ها استفاده می شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• الماس
• یاقوت 
• زمرد 
• مروارید

هر قیراط معادل 0.2 گرم یا 21 مثقال است و با علامت اختصاری cr یا kr شناخته می‌شود. در سال 1907 میلادی طبق تصویب استاندارد بین‌المللی در کنفرانس پاریس، قراردادی بر سر مقدار قیراط بر حسب گرم یا میلی گرم به تصویب رسید تا بتواند مشکلات تجاری را حل کرده و همه دنیا را به یک زبان اندازه‌گیری واحد برساند.

 این استاندارد بیان می‌کند که قیراط به صورت جهانی به عنوان 200 میلی گرم شناخته شود. به این شکل، همه کشورها به یک معیار واحد خواهند رسید. دلیل ایجاد چنین واحد اندازه گیری هم این است که سنگ های قیمتی معمولا وزنی کمتر از یک گرم را دارند. به عنوان مثال باید گفت که یک الماس 5 قیراطی معادل 1 گرم است. این در حالی است که برای خرید طلای آب شده و سایر انواع طلا از همان واحدهای اندازه گیری سوت و گرم استفاده می‌شود.

معنی کلمه قیراط چیست؟

در بررسی معنی کلمه قیراط، بیان تاریخچه آن می‌تواند جالب باشد. ریشهٔ اصلی کلمه قیراط به زبان یونانی بازمی‌گردد و از واژه keration  گرفته شده است. این واژه نیز خود از کلمه carob منشأ می‌گیرد، carob نام درختی است که یونانیان قدیم از دانهٔ آن برای اندازه‌گیری استفاده می‌کردند. اگرچه معنی قیراط امروزه تنها برای اندازه‌گیری وزن سنگ‌های قیمتی به کار می‌رود؛ اما مدرکی که نشان‌دهنده استفاده از این دانه برای وزن کردن طلا و جواهرات در یونان قدیم باشد وجود ندارد.

بعدها این واژه به‌صورت قیراط یا قِرّاط وارد زبان عربی شد و در کشورهای اسلامی به عنوان واحدی برای اندازه گیری وزن دارو و سکه به کار گرفته شد. سپس ایتالیایی‌ها آن را از اعراب به‌صورت کلمه carato قرض گرفته و بعد نیز به زبان فرانسوی وارد کردند. نهایتاً در اواسط قرن پانزدهم این کلمه به‌صورت karat یا carat وارد زبان انگلیسی شد.

واژه قیراط که امروزه توسط فارسی‌زبانان استفاده می‌شود نیز از زبان عربی به زبان ما وارد شده و معادل نیم دانگ در نظر گرفته می‌شده است. البته در گذشته مفهوم قیراط برحسب شهر و منطقه کمی متفاوت بوده است. بدین ترتیب اکنون هر شخصی که از شما بپرسد معنی قیراط چیست؟ به راحتی می‌توانید به او پاسخ دهید.

تبدیل قیراط به گرم و سوت

در این بخش توضیح می‌دهیم که هر قیراط چند سوت است یا مقدار قیراط به گرم چطور محاسبه می‌شود. در واقع بهتر است با مثال آن را شرح دهیم. یک الماس 1.5 قیراطی معادل 0.3 گرم یا 300 میلی گرم یا 300 سوت وزن دارد. فرمول تبدیل قیراط به گرم، میلی گرم و سوت نیز به شرح زیر است. اما، برای اینکه دید کلی به معادل سازی‌ها داشته باشید، سعی کردیم جدول تبدیل قیراط به گرم، میلی گرم و سوت را در ادامه ارائه دهیم.

• تبدیل قیراط به گرم: قیراط × 0.2
• تبدیل قیراط به میلی گرم: قیراط × 200 
• تبدیل قیراط به سوت: قیراط × 200

وزن (قیراط)	معادل گرم	معادل میلی گرم	معادل سوت
1 قیراط	0.2 گرم	200 میلی گرم	200 سوت
0.5 قیراط	0.1 گرم	100 میلی گرم	100 سوت
2 قیراط	0.4 گرم	400 میلی گرم	400 سوت
3 قیراط	0.6 گرم	600 میلی گرم	600 سوت
5 قیراط	1 گرم	1000 میلی گرم	1000 سوت
10 قیراط	2 گرم	2000 میلی گرم	2000 سوت

تفاوت قیراط به گرم در گذشته

در گذشته واحد قیراط در مناطق و شهرهای مختلف متفاوت بود. در واقع قیراط به گرم در مناطق مختلف به شکل زیر معادل سازی می‌شد:

• در مکه یک قیراط را ربع سدس دینار و در عراق نصف عشر دینار می‌دانستند.
• در لندن معادل ۰.۲‌۰۵۳ گرم، در فلورانس۰.۱۹۷۲ و در آمستردام۰.۲۰۵۷ گرم محاسبه می‌شد.
• در اصلاحات مالی دوران خلافت عبدالملک اموی مثقال را از۴.۵۵ گرم به۴.۲۵ گرم کاهش دادند و بنابراین قیراط رایج در اندازه‌گیری وزن سکه‌ها را نیز ۲۰.۱ مثقال (معادل ۰.۱۷۷ گرم) در نظر گرفتند.
• در ایران هر قیراط را معادل 4 دانه جو در نظر می‌گرفتند. هر دانه جو را نیز معادل یک سوم نخود به میزان 64 سوت حساب می‌کردند.

پس اگر در هر منطقه می‌پرسیدید که قیراط چیست، جوابی متفاوت دریافت می‌کردید.

هر قیراط چند گرم است؟

همهٔ این تغییرات نهایتاً در طول زمان موجب بروز مشکلاتی در تعبیر و تعیین مقیاس شده بود. تا اینکه در سال ۱۹۰۷ و در چهارمین کنفرانس عمومی وزن‌ها و اندازه‌گیری‌ها، یک تعریف واحد برای قیراط صورت گرفته و پذیرفته شد.

بعد از آن است واحد اندازی گیری در کشورهای زیادی به گستردگی مورد استفاده قرار گرفت. قیراط که به‌صورت kt یا ct نمایش داده می‌شود امروزه به‌صورت یک پنجم گرم (۰.۲ گرم یا ۲۰۰ میلی‌گرم) پذیرفته شده است. در مجموع در پاسخ به پرسش یک قیراط چند گرم است؟ باید گفت که یک قیراط معادل یک پنجم گرم است.

هر قیراط چند سوت است؟

از آنجایی که هر گرم معادل ۱۰۰۰ سوت است یک قیراط برابر ۲۰۰ سوت محاسبه می‌شود. تبدیل قیراط به اندازه های دیگر نیز شامل موارد زیر است:

• تبدیل قیراط به مثقال: هر قیراط معادل یک بیست و یکم (۲۱/۱) مثقال است.
• تبدیل قیراط به اونس: هر قیراط معادل ۰.۰۰۷۰۶۵ اونس در نظر گرفته می‌شود.

برای درک بهتر این معادل سازی به این مثال توجه کنید: یک الماس ۲ قیراطی معادل ۴۰۰ سوت است و ۰.۴ گرم یا ۴۰۰ میلی‌گرم و ۰.۸۶ مثقال وزن دارد.

همان طور که پیش از این گفتیم، دقت کنید که واحد قیراط فقط در اندازه‌گیری وزن سنگ‌های قیمتی به کار می‌رود و برای اندازه‌گیری وزن سایر مصنوعاتی که از طلا ساخته می‌شوند از همان گرم و سوت استفاده می‌شود. اگر هم دوست دارید بیشتر با سوت آشنا شوید، این مطلب ما را از دست ندهید: سوت طلا چیست؟

چرا در سنجش وزن سنگ‌های قیمتی از قیراط استفاده می‌شود؟

شاید این سؤال پیش بیاید که لزوم استفاده از واحد قیراط چیست و چرا از همان واحد گرم یا سوت برای اندازه‌گیری وزن سنگ‌ها استفاده نمی‌شود؟ علت استفاده از قیراط به جای گرم این است که حتی تکه‌های بسیار کوچک سنگ‌هایی مثل الماس بسیار باارزش هستند و بنابراین لازم است که از واحدی کمتر از گرم برای این سنگ‌ها استفاده شود.

همچنین علت استفاده از قیراط به جای سوت نیز خواندن و نوشتن راحت‌تر آن در خریدوفروش است. (خواندن و نوشتن یک قیراط ساده‌تر از ۲۰۰ سوت است.) بنابراین، قیراط واحدی بیشتر از سوت و کمتر از گرم است که آن را تبدیل به مناسب‌ترین واحد برای اندازه‌گیری وزن سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی کرده است.

رابطه اندازه سنگ‌ها با قیراط چیست؟

مسلم است که هر چه یک سنگ قیراط بالاتری داشته باشد ارزش بیشتری نیز خواهد داشت، چرا که هر چه یک سنگ قیمتی اندازهٔ بزرگ‌تری داشته باشد کمیاب‌تر است و کمتر یافت می‌شود. برای مثال از هر یک میلیون سنگ یاقوت سرخ خامی که استخراج می‌شود تنها یک عدد اندازهٔ مناسب برای ساخت نگین یک انگشتر را دارد.

اما جالب است بدانید که اندازهٔ سنگ‌ها هیچ ارتباطی به وزن و در نتیجه قیراط آنها ندارد! درواقع آنچه اهمیت دارد چگالی سنگ یعنی نسبت جرم به حجم آن است. این یعنی ممکن است یک سنگ با اندازه کوچک‌تر از سنگی با اندازه بزرگ‌تر قیراط بالاتری را دارا باشد. این حالت هم در بین سنگ‌های مختلف دیده می‌شود:

• برای مثال دو سنگ یک اندازه از الماس و یاقوت وزن و قیراط یکسانی ندارند.
• گاهی دو الماس یک اندازه به علت تفاوت در کیفیت آنها وزن‌های متفاوتی دارند.

بنابراین هر چه قیراط بیشتر باشد، قیمت الماس به شکل تصاعدی افزایش پیدا خواهد کرد. به عنوان مثال الماس کوچک 1 قیراطی که 0.2 گرم است 4 برابر گران‌تر از الماس نیم قیراطی بزرگ است. 

پس قیراط یک سنگ تنها وزن آن را نشان می‌دهد و تعیین کننده اندازهٔ آن نیست. علاوه بر آن ارزش یک سنگ به درخشندگی، کیفیت و رنگ آن نیز بستگی دارد. همهٔ این عوامل بر قیمت سنگ تاثیرگذار خواهند بود.

تفاوت قیراط و عیار

قیراط واحد اندازه‌گیری سنگ‌های قیمتی مانند الماس است و در واقع وزن آن‌ها را محاسبه می‌کند. اما عیار طلا میزان خلوص طلا را مشخص می‌کند.به‌طور مثال، طلای 24 عیار، طلایی با درجه خلوص 99.9% است. اما، قیراط در سنگ قیمتی تعیین کننده وزن است. به علاوه عیار با نسبتی از 24 محاسبه می‌شود و هرچه عدد آن کمتر باشد، خلوص طلا کمتر خواهد بود. در حالی‌که، قیراط واحدی مستقل بوده و به هر 0.2 گرم از سنگی قیمتی، یک قیراط گفته می‌شود.

وزن‌های جادویی در الماس‌ها

بعضی از واحدهای رند قیراط برای الماس‌ها به عنوان وزن‌های جادویی شناخته می‌شود. هرچند از نظر بصری تفاوتی بین این الماس‌ها وجود ندارد و معمولاً کسی متوجه تفاوت بین یک الماس یک قیراطی و 0.99 قیراطی نمی‌شود، ولی تفاوت قیمت بسیار زیادی بین آن‌ها وجود دارد. الماس‌های نیم قیراطی، هفتاد و پنج قیراطی و یک قیراطی به عنوان وزن‌های جادویی شناخته می‌شوند. این نکته درباره قیراط الماس

نکات مهم در خرید سنگ قیمتی

هنگام خرید سنگ قیمتی با توجه به اینکه مدل تقلبی آن نیز در بازار وجود دارد، باید دقت بیشتری هنگام خرید داشته باشید. به طور مثال پیش از خرید خود باید درباره روش‌های تشخیص سنگ و نگین بدانید. در مجموع باید گفت که هنگام خرید بهتر است به نکات زیر توجه کنید:

• اصالت و شناسنامه سنگ شامل مشخصات سنگ، وزن، خلوص، رنگ و نوع برش است.
• کیفیت سنگ که شامل شفافیت و خلوص، عدم وجود نقض و برش و صیقل سنگ است.
• رنگ و طرح سنگ
• فروشنده معتبر
• مقایسه و تحقیق
• تست و بررسی فیزیکی با کمک لنز و نور مناسب
• تست حرفه‌ای توسط جواهر شناس

عوامل موثر بر قیمت قیراط الماس یا سنگ‌های قیمتی در ایران

همانطور که کمی پیش‌تر اشاره شد، هرچه میزان قیراط الماس یا سنگی قیمتی بیشتر باشد، آن سنگ کمیاب‌تر و گران‌تر خواهد بود. اما، در کنار این عامل، میزان شفافیت سنگ، نوع برش، تراش سنگ، رنگ سنگ همگی عوامل موثر بر قیمت قیراط الماس یا سنگ‌های دیگر هستند.

وزن یا قیراط: هرچه وزن الماس بیشتر باشد، ارزش آن بیشتر می‌شود. اما، وزن که با قیراط سنجیده می‌شود، تنها عامل نیست.

برش: کیفیت برش الماس بر میزان درخشندگی آن اثر می‌گذارد. به‌طوری‌که، اگر الماسی بزرگ و کمیاب، برش ضعیفی داشته باشد، ممکن است ارزش آن از الماس کوچکتر با برشی با کیفیت‌تر کمتر و ارزان‌تر باشد.

رنگ: رنگ‌های خاص الماس قیمت بیشتری دارند. به‌طور مثال، الماس شفاف، آبی یا صورتی گران‌تر از الماسی با زرد کمرنگ یا کدر است.

خلوص: هرچه خلوص الماس بیشتر باشد، الماس فاقد رگه و عیوب داخلی است و میزان شفافیت آن افزایش پیدا خواهد کرد. الماس شفاف با خلوص بالا نور بیشتری را منعکس می‌کند.

سنگ‌های قیمتی و الماسی که نادر و کمیاب هستند، به این دلیل که به سختی پیدا می‌شوند، بها و ارزش بیشتری خواهند داشت. در مجموع هنگام محاسبه قیراط الماس باید گفت عواملی که ذکر شد، در نظر گرفته می‌شود.

سخن پایانی

در این مقاله سعی کردیم به شما توضیح دهیم قیراط چیست و با تعریف واحد اندازه‌گیری قیراط و کاربرد آن آشنا شدیم و ریشه این کلمه و تاریخچهٔ تغییرات و استفاده از آن را بیان کردیم. همچنین به بیان نکاتی کاربردی درباره مفهوم وزن بر حسب قیراط و مواردی که باید در هنگام خرید سنگ‌های قیمتی به آن توجه کنید، پرداختیم. در صورت وجود هر گونه سؤال و ابهامی می‌توانید از طریق بخش کامنت‌ها با ما در تماس باشید.

همچنین اگر نیازمند اطلاعات کامل‌تری دربارهٔ واحدهای اندازه‌گیری طلا، جواهرات و سنگ‌های قیمتی هستید می‌توانید به مقاله اصطلاحات رایج بازار طلا از سایت طلاین مراجعه کنید. همچنین در سامانه طلاین شما می‌توانید در هر ساعتی از شبانه‌روز، سرمایه‌گذاری طلا را انجام دهید. قیمت‌های این سایت تحت نظر اتحادیه طلا هستند و می‌توانید به عنوان روشی برای سودآوری از آن استفاده کنید.

سوالات متداول