رابطه نرخ بهره و دلار را بشناسید

در مفاهیم اقتصادی تغییرات چند نکته اقتصادی مهم مانند نرخ بهره بر شاخص‌هایی مانند ارزش دلار تاثیر گذارند. به این معنی که رابطه نرخ بهره و دلار یک رابطه مستقیم است. با افزایش نرخ بهره، ارزش دلار نیز افزایش پیدا می‌کند و با کاهش آن کاهش پیدا می‌کند. البته، عوامل تاثیر گذاری متعددی چون افزایش درآمد عمومی، میزان عرضه و تقاضای وام، رشد اقتصادی و مانند آن نیز بر نرخ بهره تاثیر گذارند که این اتفاق می‌تواند کم و بیش بر ارزش دلار نیز تاثیر داشته باشد. 

در طلاین سعی می‌کنیم رابطه نرخ بهره و دلار را با بررسی اثر نرخ بهره بر ارزش دلار توضیح دهیم تا تریدرها  و تمام سرمایه گذاران بتوانند به کمک نرخ بهره درست تصمیم گرفته و به موقع اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.

نرخ بهره چیست؟

نرخ بهره  (Interest Rate) که توسط بانک مرکزی ایران تعیین می‌شود، در واقع هزینه‌ مازادی است که به عنوان کارمزد یا نرخ ناشی از تورم در ازای بازپرداخت وام در طول زمان به مبلغ اصلی تعلق می‌گیرد. این میزان در رابطه با سپرده گذاری در بانک نیز صدق می‌کند. نرخ بهره برای کمک به کنترل تورم و جهت دهی به بازار ارز به وجود آمده است. بنابراین، می‌توان تا حدودی رابطه نرخ بهره و شاخص دلار را درک کرد.

دلیل وجود نرخ بهره این است که تورم موجود در جامعه از ارزش اصلی پول ملی کم می‌کند و با اضافه کردن نرخ بهره بر وام یا سپرده سعی بر جبران کاهش سرمایه وجود دارد. نرخ بهره بر بازارهای دیجیتال همچون فارکس و دلار تاثیرگذار است. در واقع می‌توان نرخ بهره را به عنوان عاملی تعیین کننده و بسیار پر اهمیت در تعیین ارزش ارز دانست.

 شایان ذکر است که نرخ بهره علاوه بر وام و سپرده بر خرید خانه، سرمایه گذاری در بازار بورس و مانند آن نیز تعلق می‌گیرد. افزایش نرخ بهره میزان تقاضا برای وام را کاهش داده و باعث می‌شود پس انداز افزایش پیدا کند.

 کاهش نرخ بهره نیز برای سپرده گذاری مناسب نیست و در این شرایط، افرادی که در بانک‌ها سپرده دارند، سعی می‌کنند سپرده یا نقدینگی خود را به دارایی‌های سود ده در دوران تورم تبدیل کنند. این المان‌ها شامل خرید طلای آب‌شده، ملک و زمین، کسب مهارت پولساز و مانند آن است.

انواع نرخ بهره

نرخ بهره به طور کلی به دو دسته نرخ بهره اسمی و نرخ بهره واقعی تقسیم می‌شود. نرخ بهره اسمی فارغ از اثرات تورم به صورت درصدی از وام محاسبه می‌شود. این در حالی است که نرخ بهره واقعی در واقع همان نرخ بهره اسمی است؛ با این تفاوت که اثرات تورم نیز در نظر گرفته شده است.

چه عواملی بر نرخ بهره اثرگذار است؟

نرخ بهره تحت تاثیر عوامل مختلفی چون سیاست‌های پولی کشور و شرایط اقتصادی تعیین می‌شود. از عوامل موثر بر نرخ بهره می‌توان به تقاضا و عرضه، افزایش درآمد، تورم، وام، رشد اقتصادی و نبود آینده روشن اقتصادی اشاره کرد.

1. میزان عرضه و تقاضای وام: هرچه میزان تقاضا برای دریافت وام افزایش یابد، نرخ بهره افزایش پیدا می‌کند و هرچه میزان تقاضا کاهش پیدا کند، نرخ بهره کاهش می‌یابد. بنابراین، رابطه مستقیمی بین عرضه و تقاضای وام وجود دارد.
2. افزایش درآمد عمومی: زمانی که سطح درآمد کل جامعه در حد خوبی باشد، نرخ بهره نیز بالطبع افزایش پیدا می‌کند.
3. تورم: عامل کاهش تورم و درست کردن شرایط اقتصادی نرخ بهره است. هرچه میزان تورم افزایش پیدا کند، قدرت خرید مردم کاهش پیدا کرده و نرخ بهره افزایش پیدا می‌کند. بنابراین، نرخ بهره با میزان تورم رابطه مستقیمی دارد.
4. رشد اقتصادی: اقتصاد در حال رشد به دریافت وام بیشتر کمک می‌کند. زمانی که تقاضا برای وام افزایش پیدا کند، نرخ بهره نیز افزایش پیدا می‌کند.
5. آینده مبهم کشور: شرایط فعلی با تورم بالایی روبرو است و کاملا مبهم است. همین روشن نبودن شرایط و کاهش ارزش پول نرخ بهره را با افزایش روبرو می‌کند.
6. سیاست‌های پولی بانک مرکزی: افزایش یا کاهش نرخ بهره توسط بانک مرکزی در جهت کنترل تورم و رشد اقتصادی انجام می‌شود.

روند تاریخی رابطه نرخ بهره و دلار

روند تاریخی نرخ بهره و دلار را می‌توان به دو صورت جهانی و در داخل ایران مورد بررسی قرار داد. اما، به صورت کلی می‌توان گفت که نرخ بهره و دلار همیشه تحت تاثیر عوامل متعددی همچون تورم، سیاست پولی داخلی و خارجی، شرایط اقتصادی بانک مرکزی، جنگ و شرایط ژئوپلتیک و واکنش سرمایه داران بوده است.

رابطه نرخ بهره با شاخص دلار به صورت جهانی

در دهه 1980 تورم بالای موجود در امریکا باعث شد که فدرال رزرو نرخ بهره را به منظور کنترل تورم افزایش دهد تا به این طریق سرمایه گذاران جهانی برای بازده و سود بیشتر دلار بخرند. در نتیجه، این تصمیم منجر به افزایش ارزش دلار شد. 

در دهه 1990، جامعه آمریکا با ثبات اقتصادی روبرو بود. بنابراین، نرخ بهره به صورت تدریجی کاهش یافت و ارزش دلار نیز به شکل ثابتی باقی ماند. بعد از بحرانی که در سال 2008 در آمریکا رخ داد، فدرال رزرو نرخ بهره را به حدی کاهش داد که به صفر نزدیک شود. در نتیجه، دلار ارزشش را از دست داد.

زیرا سرمایه داران به سمت دارایی دیگر رفتند تا بتوانند با بازدهی و سود بیشتر سرمایه خود را افزایش دهند. در زمان کووید با افزایش میزان تورم و همزمان افزایش نرخ بهره،  دلار توانست دوباره جایگاه خود را پیدا کرده و سرمایه گذاران خارجی را به سمت خود جذب کند.

 از سال 2022 تا به امروز نیز به دلیل افزایش تورم، ارزش دلار طی 20 سال گذشته به بالاترین سطح خود رسیده است.  در نهایت می‌توان نتیجه گرفت که رابطه نرخ بهره و ارزش دلار در ازای افزایش نرخ بهره به ارزش دلار قدرت بخشیده است.

رابطه نرخ بهره با شاخص دلار در ایران

روند تاریخی رابطه نرخ بهره با ارزش دلار در ایران به دلیل عوامل سیاسی، کسری بودجه و چاپ پول کمی پیچیده‌تر از حالت جهانی آن است. اما، یک تحلیل کلی نشان می‌دهد که طی سال‌ها، پایین بودن نرخ بهره نسبت به تورم، مردم را به سمت خرید دلار، طلا و مسکن سوق داده است.

با افزایش نرخ بهره نیز تقاضا برای خرید دلار کاهش پیدا کرده است. در ایران این تنها نرخ بهره نیست که می‌تواند بر ارزش دلار تاثیر داشته باشد. در واقع، عوامل دیگری همچون تحریم‌ها، میزان تورم، میزان نقدینگی و مانند آن بر ارزش دلار تاثیرگذار هستند. در نتیجه برای پیش‌بینی دلار تا آخر سال به چه عددی می‌رسد باید عوامل دیگری به غیر از نرخ بهره را نیز در نظر گرفت.

 اثر نرخ بهره و دلار چگونه است؟

نرخ بهره و دلار تاثیر مستقیم و غیر مستقیمی بر هم می‌گذارند. تاثیر نرخ بهره بر دلار در جهان به شکل مستقیم است و در ایران نیز به شکل مستقیم اثر دارد. با افزایش نرخ بهره در آمریکا، سرمایه گذاری خارجی به سمت خرید دلار و اوراق قرضه متمایل می‌شود. چرا که سود بیشتری را نصیب آن‌ها می‌کند. 

با افزایش تقاضا برای دلار، ارزش دلار در بازارهای ارز افزایش پیدا می‌کند. در نتیجه،  جذابیت دلار به عنوان عاملی برای سرمایه گذاری افزایش پیدا می‌کند. در واقع ورود سرمایه میزان تقاضا برای دلار را افزایش می‌دهد و این دو عامل دلار را قوی‌تر می‌کند. تقویت دلار منجر به تضعیف ارز کشورهای در حال توسعه خواهد شد.

تاثیر کاهش نرخ بهره بر دلار به این صورت است که جذابیت سرمایه گذاری بر دلار را کاهش می‌دهد و در واقع سرمایه گذاران را به سمت سرمایه گذاری در منابعی به جز دلار متمایل می‌کند. در رابطه با اثر نرخ بهره بر دلار در ایران می‌توان گفت که افزایش سود بانکی مردم را به سمت سپرده گذاری در بانک سوق می‌دهد و کسی به سمت خرید دلار نمی‌رود. به همین دلیل، رشد دلار در ایران متوقف می‌شود. با کاهش نرخ سود بانکی که کمتر از مقدار تورم باشد، خرید طلا و دلار جایگزین سپرده گذاری خواهد شد.

تریدرها چگونه از تغییرات نرخ بهره استفاده می کنند؟

از آنجایی که نرخ بهره یکی از نکات اصلی و پایه تصمیم گیری در اقتصاد است، بنابراین آگاهی از تغییرات آن به ویژه برای تریدرها ضروری است. تغییرات نرخ بهره مثل یک سیگنال قوی جهت حرکت بازار را نشان می‌دهد و کمک می‌کند تریدرها بر همان اساس خرید و فروش انجام دهند.

 به طور مثال، تغییرات نرخ بهره در بازارهای مالی بزرگ همچون فارکس، کریپتو و اوراق قرضه اثر گذار است. بنابراین، بررسی و توجه به نرخ بهره برای تریدرها اهمیت زیادی دارد. اما، تریدرها چطور می‌توانند از رابطه نرخ بهره با شاخص دلار استفاده کنند؟ در ادامه به این سوال پاسخ می‌دهیم.

ترید در بازار فارکس

اگر تریدری در بازار فارکس مشغول به فعالیت باشد، این را می‌داند که افزایش نرخ بهره در هر کشور عامل قوی و ارزشمندتر شدن ارز آن کشور است. در مقابل، تاثیر کاهش نرخ بهره بر دلار نیز به همین شکل ارزش ارز یک کشور را پایین می‌آورد.

 دلیل این بی ارزش شدن ارز، کاهش سرمایه گذاری است. به همین جهت، تریدرها سعی می‌کنند قبل از معامله، اعلامیه بانک مرکزی را در رابطه با نرخ بهره و شاخص دلار چک کنند و با دید باز روی ارزها معاملات خود را انجام دهند.

ترید در بازار کریپتو

در بازار کریپتو، شرایط به این شکل است که افزایش نرخ بهره با کاهش نقدینگی روبرو است و این باعث می‌شود تریدرها در عرصه کریپتو سرمایه خود را بیرون بکشند و از بازار خارج شوند. زمانی هم که نرخ بهره کاهش پیدا می‌کند، پول ملی ارزان‌تر شده و این قضیه کمک می‌کند که تریدرها سرمایه خود را وارد بازار کریپتو کنند.

ترید در بازار اوراق قرضه

در زمینه اوراق قرضه نیز باید گفت که تریدرها با توجه به جهت گیری نرخ بهره، شروع به خرید یا فروش می‌کنند. زمانی که نرخ بهره بالا باشد، اوراق قرضه می‌خرند و زمانی که نرخ بهره پایین بیاید اوراق قرضه خود را می‌فروشند.  

ترید در بازار خرید و فروش سهام

زمانی که نرخ بهره افزایش پیدا کند، شرکت‌های حاضر در بورس شروع به وام گرفتن می‌کنند. در مقابل سود کمتری نصیبشان می‌شود. در نتیجه سهام ریزش خواهد داشت. در مقابل کاهش نرخ بهره باعث افزایش خرید سهام می‌شود. چرا که سهام‌ها رشد می‌کنند و ارزششان بیشتر می‌شود.

سخن پایانی

رابطه نرخ بهره و دلار به عوامل مختلفی وابسته است که هر لحظه می‌تواند سرمایه‌گذاری بر دلار را به سمت بازارهای دیگر مثل طلا و مانند آن سوق دهد. افت رشد اقتصادی تقاضای داخلی و جهانی را کاهش می‌دهد. در ایران رابطه نرخ بهره با دلار غیر مستقیم بوده و عوامل اقتصادی، تورم، سیاست و شرایط ژئوپلتیک نیز موثر هستند و مجموع این عوامل می‌توانند مقدار  ارزش دلار را با کاهش یا افزایش روبرو کند. البته در جهان نرخ بهره و دلار رابطه مستقیمی دارند و با افزایش نرخ بهره، شاهد افزایش ارزش دلار هستیم. در شرایطی که می‌خواهید به جای سرمایه گذاری در دلار، سرمایه گذاری در بازار طلا به ویژه طلای آب‌شده را انتخاب کنید، طلاین دقیقا همان جایی است که می‌توانید به صورت 24 ساعته با خیال راحت طلای آب‌شده را بخرید و بفروشید.

سوالات متداول