زبان زرگری نوعی زبان ساخته شده توسط بشر است که در میان اصناف، بازاریان و گروه‌های مختلف ،به ویژه زرگران، استفاده می‌شود. دلیل استفاده از زبان زرگری این است که دیگران به خوبی نتوانند سخنان گروهی مانند زرگران را متوجه شوند. اما نگران نباشید! یادگیری زبان زرگری ساده است. در ادامه این مقاله از طلاین به ساختار دستوری و آموزش زبان زرگری اشاره می‌کنیم. بدین ترتیب پس از خواندن این مقاله به راحتی می‌توانید با زبان زرگری سخن بگویید.
فهرست مطالب
تاریخچه زبان زرگری
در نگاه اول این‌طور به نظر می‌رسد که زبان زرگری نوعی زبان است که همانند سایر زبان‌های طبیعی مانند فارسی، انگلیسی و… در دل سالیان متمادی به وجود آمده است. اما در واقع چنین نیست. اگر بخواهیم به‌صورت دقیق‌تر به پرسش زبان زرگری چگونه است؟ پاسخ دهیم باید گفت که این زبان در دسته زبان‌های فراساخته شناخته می‌شود.
در واقع زبان‌های فراساخته در جهت استفاده تنها یک گروه از مردم مانند پیروان یک مذهب، اصناف، بازاریان و… ایجاد شده است تا دیگران دقیقا متوجه مکالمات رد و بدل شده در آن گروه نشوند. زبان زرگری هم دقیقا مدلی از زبان فراساخته است که توسط گروهی از اصناف و بازاریان، به ویژه زرگران، استفاده می‌شود.
از آن جایی که زبان‌های فراساخته معمولاً پیچیدگی‌های کمتری نسبت به زبان طبیعی دارند در نتیجه به نظر می‌رسد که یادگیری زبان زرگری آسان‌تر باشد. از جمله ویژگی‌های زبان زرگری می‌توان به تحریف واژگان فارسی اشاره کرد. همان‌طور که گفتیم، در واقع به این دلیل از این زبان استفاده می‌شود که افراد دیگر به‌خوبی نتوانند سخنان افراد آشنا در این حوزه را متوجه شوند.
زبان زرگری برای کجاست؟
در پاسخ به پرسش زبان زرگری مال کجاست باید گفت این زبان به‌صورت مشخص مربوط به ناحیه‌ای از ایران نمی‌شود. در واقع این زبان بیشتر در بین اصناف و برخی از مذاهب و آبادی‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد. بااین‌حال برخی منابع حکایت از این امر دارند که ریشه زبان زرگری از روستای زرگر قزوین و قشقاق شهریار گرفته شده است.
درحالی‌که این ادعا نادرست است. زبان زرگری قزوین یکی از گویش‌های زبان رومانی و کولی است و از نظر لغات با زبان زرگری که ما می‌شناسیم تفاوت دارد. به طور مثال باید گفت علاوه بر ایران، در مذهب دروزی‌ها نیز استفاده از این زبان دیده شده است. همچنین در دمشق یا ناحیه‌ای در عربستان به نام احسا نیز از زبان زرگری استفاده می‌شود.
دستور زبان زرگری
در آموزش زبان زرگری می‌توانیم بگوییم که پس از هر حرف می‌توانید یک حرف «ز» را به آن بچسبانید. البته وقتی بخواهید با این قاعده پیش بروید خیلی زود متوجه می‌شوید تنها قاعده درست برای یادگیری زبان زرگری نیست. در واقع اصلی‌ترین نکته این است که روی آواهای واژگان، کدگذاری داشته باشید. در قسمت آموزش زبان زرگری به طور مفصل به بررسی این نکته خواهیم پرداخت.
آموزش زبان زرگری
جهت آموزش زبان زرگری کافی است تا به نکات زیر توجه کنید:
- در این زبان، واژه به سیلاب‌های تشکیل‌دهنده آن تقسیم می‌شود.
- برخلاف زبان فارسی که هر سیلاب حرف بی‌صدا (صامت) و یک حرف صدادار (مصورت) آغاز می‌شود، در این زبان هر سیلاب دو بار ادا شده و در سیلاب دوم باید به‌جای حرف صدادار اول، یک حرف «ز» بگذارید. بقیه سیلاب‌ها را می‌توانید به همان ترتیب استفاده کنید.
بهتر است یک مثال برای شما بزنیم. در زبان فارسی واژه «می‌آیم» به سه سیلاب «می»، «آ» و «یم» تقسیم می‌شود. وقتی بخواهید به زبان زرگری صحبت کنید باید هر کدام از این سیلاب‌ها را دو بار ادا کنید. به طور مثال واژه «می» را دو بار ادا کرده و به شکل «می می» درمی‌آید. حال در سیلاب دوم باید با جای حرف صدادار «م»، حرف «ز» را جایگزین کنید. بدین ترتیب واژه «می» را به شکل «میزی» ادا می‌کنید.
البته باید بدانید که این قاعده ساده نیز در همه‌جا جواب نمی‌دهد. به طور مثال باید بدانید که اگر حروف ساکن باشد، حرف «ز» نمی‌گیرد. همچنین برخی استثنائات نیز در این زبان وجود دارد. در ادامه می‌توانید نمونه‌هایی از دیکشنری زبان زرگری را ببینید.
| زبان فارسی | زبان زرگری |
| من می‌آیم | مَزَ نَزَ میزی آزا یَزَمَز |
| یک | یزه کیزه |
| دو | دوزو تازه |
| سه | سه زه تازه |
| چهار | چازه تازه |
| بیست | بیزیستازه |
| صد | صزد تازه |
| هزار | هزارتازه |
| بزرگ | بزرگه زه |
| ده | دِزه |
| تو | توزو |
| او | اوزو |
| شما | شز مازا |
| پل | پُزُل |
| بابا | بازا بازا |
| خر | خَزَریزی |
| دب | دُزُب |
| بیا | بیزی یازا |
| تنی | تَزَ نیزی |
| می تونی | میزی توزو نیزی |
| چطوری | چِزطوزو ریزی |
| کتاب | کزتازاب |
| مثال | مزثازال |
| بازار | بازا زازار |
| سلام | سَز لازام |
سخن پایانی
در این مقاله از طلاین دانستیم که زبان زرگری نوعی از زبان است که توسط اصناف و بازاریان به ویژه زرگران استفاده می‌شود. برخلاف برخی ادعاهای نادرست هنوز منشا این زبان به طور دقیق مشخص نیست. همچنین آموزش این زبان ساده است و کافی است هر سیلاب واژگان فارسی را دو بار ادا کرده و در حرف صامت دوم، حرف «ز» را قرار دهید.
سوالات متداول
1. آیا زبان زرگری بازار با زبان زرگری آبیک قزوین یکی است؟
خیر. این دو زبان از نظر ساختار و لغات با یکدیگر تفاوت دارند. در واقع زبان زرگری قزوین نوعی گویش از رومانی یا کولی است.
2. چرا طلا فروشان از زبان زرگری استفاده می‌کنند؟
دلایل مختلفی برای استفاده از این زبان وجود دارد. اما در مجموع می‌توان گفت که جلوگیری از سوءاستفاده افراد غیر متخصص و حفاظت از اطلاعات تخصصی از جمله دلایل استفاده از این زبان است.
3. آیا زبان زرگری ثبت ملی شده است؟
متاسفانه تاکنون از سوی نهادهای رسمی کشورمان، این زبان ثبت ملی نشده است.
