تفاوت پس انداز و سرمایه گذاری از هدف اصلی در نگهداری پول در این دو روش نشات می‌گیرد. در پس انداز، افراد آنچه از هزینههای روزمره باقی می‌ماند را به منظور استفاده از آن پول در آینده نزدیک ذخیره می‌کنند تا آن پول نیازهای کوتاه مدتشان را پوشش دهد. این درحالی‌است که در سرمایه گذاری هدف افزایش ثروت و رسیدن به اهداف بلند مدت است که بسته به نوع آن ممکن است ریسک نیز داشته باشد. اما هدف تنها یک بُعد از تفاوت این دو را شکل می‌دهد و جنبه‌های دیگری نیز در تفاوت بین پس انداز و سرمایه گذاری دخیل هستند.
فهرست مطالب
پس انداز و سرمایه گذاری اگرچه نقاط مشترک متعددی باهم دارند. اما تفاوت آن‌ها از زمین تا آسمان است. در این مقاله از طلاین سعی می‌کنیم به بررسی تفاوت سرمایه گذاری و پس انداز بپردازیم تا بدانید چه زمانی پس انداز پول گزینه بهتری است و چه زمانی سرمایهگذاری را باید انتخاب کنید. با ما همراه باشید.
پس انداز چیست؟
پس انداز (Saving) به معنی نگه داشتن مبلغی از درآمدتان بعد از صرف هزینههای روزمره در محلی امن همچون حساب بانکی است تا بتوانید از آن در آینده استفاده کنید. منظور از آینده، آینده‌ای کوتاه مدت است که می‌تواند شامل موارد اورژانسی یا خرج و مخارج برنامه‌ریزی نشده در زندگی باشد. هدف اصلی پس انداز صرفا ذخیره کردن مبلغی از پول بدون رشد آن مبلغ است.
بهتر است در این رابطه مثالی بزنیم. اگر 100 میلیون تومان پس‌انداز کنید، این مبلغ بعد از پنج سال، بدون در نظر گرفتن دریافت سود ماهیانه، تقریبا همان مقدار خواهد بود و با توجه به تورم موجود در ایران، ارزش آن کمتر نیز شده است. در نهایت نیز باید بدانید که در پس انداز کردن، میزان نقدشوندگی سریعتر از سرمایهگذاری است. از همین رو پس انداز کردن با بهترین پس انداز طلا یا سایر دارایی‌ها اندکی تفاوت دارد.
سرمایه گذاری چیست؟
سرمایه گذاری (Investment) به معنی استفاده از پس انداز برای کسب سود و درآمد در آینده است که می‌تواند به شکل میان مدت یا بلند مدت سود ده باشد. مناسب‌ترین نوع سرمایهگذاری، سرمایهگذاری با چشم‌انداز بلند مدت است که می‌تواند برای دوران بازنشستگی، تحصیل فرزندان، رشد دادن کسب و کار یا سودآوری برای همین لحظه که در حال زندگی کردن هستید، باشد. از همین رو پیش از سرمایهگذاری، دانستن درباره تفاوت سرمایهگذاری کوتاه مدت و بلند مدت نیز اهمیت دارد.
سرمایهگذاری شامل رشد سرمایه است و به همین جهت، قدرت خرید شما را در آینده افزایش می‌دهد. چندین روش سرمایهگذاری وجود دارد که شامل سرمایه گذاری در بورس، طلا، دلار، مسکن، خودرو و وام گرفتن به منظور ارتقا کسب و کار است.
تفاوت پس انداز با سرمایه گذاری چیست؟
شاید بین پس انداز کردن و سرمایه گذاری یک مو فاصله باشد و خیلی از افراد این دو مفهوم را با هم یکسان بدانند. اما نکته ظریفی در این رابطه وجود دارد و آن نوع حفظ پول و هدف از آن است که تفاوت پس انداز با سرمایه گذاری را شکل می‌دهد. در ادامه به تفاوت آن‌ها اشاره می‌کنیم.
ریسک پذیری
پس‌انداز یک روش امن و بدون ریسک است که در آن شما تنها مبلغی از پول را در یکی از صندوق‌های امن یا سپرده بانکی انباشت می‌کنید. این درحالی است که سرمایهگذاری به ویژه با توجه به نوع آن ممکن است ریسک زیادی داشته باشد. اگرچه سرمایه گذاری ریسک پذیرتر است اما منجر به بازدهی و رشد سرمایه شما خواهد شد.
البته دارایی‌هایی نیز موجود است که به عنوان بهترین سرمایهگذاری کم ریسک شناخته شده و از برخی دارایی‌های دیگر ریسک کمتری دارد. اما در مجموع ریسک سرمایهگذاری به هر نحوی بالاتر از پس انداز کردن است.
این نکته را نیز باید مد نظر قرار داد که افراد با توجه به روحیه‌ای که دارند باید وارد سرمایه گذاری شوند یا همان پس‌انداز کردن را انتخاب کنند. پس انداز کردن برای افراد محافظه کار روش بهتری است. این درحالی است که افراد ریسک پذیر معمولا قابلیت تحمل بحران را دارند، بهتر است سرمایه گذاری را انتخاب کرده و در مسیر آن رشد کنند.
میزان نقدشوندگی
پس انداز مبلغی است که معمولا در بانک یا در خانه نگه داشته می‌شود و در هر لحظه که به پول نیاز داشته باشید، می‌توانید آن را نقد کرده و از پس‌اندازتان استفاده کنید. اما در سرمایه گذاری این اتفاق به این راحتی رخ نمی‌دهد و دارایی شما فارغ از نوعش که می‌تواند طلا، مسکن یا مانند آن باشد باید به فروش برسد تا شما به پول خود دسترسی پیدا کنید.
مدت زمان
پس‌انداز یک ذخیره سازی کوتاه مدت است و فاقد رشد است. اما سرمایهگذاری سوددهی خوبی در میان مدت و بلند مدت به شما ارائه خواهد داد. البته اگر با اصول سرمایهگذاری درست در دارایی‌های مختلف آشنا شوید. در غیر این صورت ممکن است حتی ضرر هم داشته باشد.
بازدهی
بازدهی پس‌انداز به خاطر نوع آن معمولا کمتر از نرخ تورم بوده و پایین است. این نکته در ایران بیشتر احساس می‌شود. این درحالی‌است که بازدهی سرمایهگذاری بالاتر بوده و متناسب با سطح ریسکی که دارد می‌تواند افزایش یا کاهش پیدا کند. به‌طور مثال، سرمایه گذاری در طلای آب شده ریسک کمتری نسبت به سرمایهگذاری در کرادفاندینگ دارد.
تورم
پس انداز با افزایش تورم ارزش خود را از دست می‌دهد. زیرا ماهیت آن ریال است و تورم، ارزش ریال را روزبه‌روز کاهش می‌دهد. درحالی‌که سرمایه گذاری علاوه بر حفظ سرمایه شما در زمان تورم، باعث افزایش و رشد سرمایه نیز می‌شود.
بهتر است این مورد را نیز با یک مثال توضیح دهیم. تصور کنید با مبلغ 100 میلیون تومان در سال 1394، طلای آب شده خریده باشید. قیمت هر گرم طلای آب شده در این سال برابر با 97،000 تومان بوده که در کل با این مبلغ می‌توانستید حدود یک کیلو طلا بخرید.
اما قیمت هر گرم طلای 18 عیار در سال جاری یعنی 1404 به تاریخ امروز معادل حدود 11 میلیون تومان است. بدین ترتیب بعد از ده سال، یک کیلو طلای شما ارزشی برابر با 11 کیلو طلا دارد. اما اگر این پول را پس انداز می‌کردید، امروز می‌توانستید تنها 8 گرم طلا بخرید.
تفاوت پس انداز و سرمایه گذاری در یک نگاه
| مورد مقایسه | پس‌انداز | سرمایهگذاری |
| هدف اصلی | حفظ پول برای نیازهای کوتاه‌مدت یا اضطراری | رشد دارایی در بلندمدت |
| مدت زمان نگهداری | کوتاه‌مدت (چند ماه تا حداکثر یک سال) | میان‌مدت تا بلندمدت (چند سال) |
| ریسک | بسیار پایین یا بدون ریسک | دارای ریسک بسته به نوع سرمایهگذاری |
| نقدشوندگی | بالا – دسترسی سریع به پول | معمولاً پایین‌تر – نیاز به زمان برای نقد شدن |
| بازدهی | محدود و معمولاً کمتر از نرخ تورم | بالاتر و متناسب با میزان ریسک |
| محل نگهداری معمول | حساب پس‌انداز، سپرده بانکی، صندوق امانات | بورس، اوراق بهادار، طلا، مسکن، صندوق‌های سرمایهگذاری |
| مناسب برای چه کسانی است؟ | افرادی که به امنیت مالی و نیاز فوری به پول اهمیت می‌دهند | افرادی که به دنبال رشد سرمایه و بازده بیشتر در طول زمان هستند |
انواع روش‌های سرمایه گذاری و پس انداز
پس انداز و سرمایهگذاری، هرکدام روش‌های متفاوتی دارد که سعی می‌کنیم انواع روش‌ها را بررسی کنیم تا هر کدام که به شرایط شما نزدیک‌تر بود را انتخاب کنید.
انواع روش‌های سرمایهگذاری
- خرید اوراق مشارکت سرمایه گذاری در صندوق‌های درآمد ثابت
- خرید طلا و سکه، ملک و زمین و سرمایه گذاری در خودرو یا کالاهای ارزشمند
- خرید سهام شرکت‌ها، صندوق سرمایه گذاری مشترک، اوراق قرضه و ETF
- سرمایهگذاری از طریق شرکت‌های سبدگردان یا مشاور مالی
- سرمایهگذاری در انواع دیگر فلزات گرانبها مانند نقره
- سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال و ارزهای خارجی مانند دلار
اما برای ده سال آینده در کدام سرمایه گذاری کنیم؟ برای پاسخ به این پرسش توصیه می‌کنیم که مقاله بهترین سرمایه گذاری در ده سال آینده را مطالعه کنید.
انواع روش‌های پس‌انداز
- حساب پس انداز قرض الحسنه بانک
- حساب پس انداز معمولی، سپرده کوتاه مدت و بلند مدت
- نگهداری پول نقد یا ارز
- پس‌انداز از طریق بیمه عمر و بازنشستگی
مزایا و معایب پس انداز
| مزایای پس‌انداز | معایب پس‌انداز |
| دسترسی سریع و آسان به پول در مواقع ضروری | رشد بسیار کم سرمایه در طول زمان |
| ریسک پایین یا تقریباً بدون ریسک | کاهش ارزش پول در اثر تورم |
| ایجاد حس امنیت و آرامش مالی | بازدهی کمتر نسبت به سرمایهگذاری |
| مناسب برای اهداف کوتاه‌مدت (خرید، سفر، هزینههای فوری) | عدم افزایش قابل‌توجه ثروت در بلندمدت |
| امکان برنامه‌ریزی مالی و کنترل بهتر هزینه‌ها | ممکن است انگیزه سرمایهگذاری و رشد مالی را کاهش دهد |
مزایا و معایب سرمایه گذاری
| مزایای سرمایهگذاری | معایب سرمایهگذاری |
| امکان رشد قابل‌توجه سرمایه در بلندمدت | وجود ریسک از دست دادن بخشی از سرمایه |
| حفظ ارزش پول در برابر تورم | نیاز به دانش، تجربه و تحلیل بازار |
| ایجاد درآمد غیرفعال (سود، اجاره، سود سهام و…) | نقدشوندگی پایین‌تر نسبت به پس‌انداز |
| تنوع در گزینه‌ها (بورس، طلا، مسکن، صندوق‌ها و…) | نوسانات قیمتی و عدم قطعیت در بازدهی |
| کمک به دستیابی به اهداف مالی بزرگ (خانه، بازنشستگی، کسب‌وکار) | احتمال تاثیرپذیری از شرایط اقتصادی و سیاسی |
چه زمانی پس انداز و چه زمانی سرمایه گذاری کنیم؟
آنچه همیشه مشخص است، در زمان تورم، سرمایهگذاری در دارایی امن که ارزش سرمایه شما را حفظ کند، بهترین انتخاب است. اما برای افرادی که سرمایه کافی برای سرمایه گذاری در این زمان را ندارند می‌توان گفت، اول پس انداز کنید تا پشتوانه مالی خوبی پیدا کنید. سپس سرمایه گذاری را شروع کنید. البته در طلاین شرایط را به شکلی فراهم کردیم که بتوانید حداقل با ده سوت و با بودجه‌ای محدود نیز سرمایهگذاری امنی را در طلاین تجربه کنید. در حالت کلی و شرایط عادی می‌توان زمان مناسب برای پس‌انداز و سرمایهگذاری را به این شکل دسته‌بندی کرد.
زمان مناسب برای سرمایهگذاری
- در انتخاب اهداف بلند مدت همچون بازنشستگی، خرید خانه و رشد ثروت
- هنگام به دست آوردن دانش در برخی از دارایی‌ها مانند بورس یا رمز ارز
- در زمان تورم سرمایه گذاری در دارایی‌های مثل طلا یا بورس که با رشد مواجه هستند زمان مناسبی برای سرمایه گذاری به حساب می‌آید.
زمان مناسب برای پس‌انداز
- پس‌انداز برای افراد با درآمد کم یا ناپایدار مناسبتر است. به این طریق می‌توانند با پس انداز پشتوانه‌ای برای شروع سرمایهگذاری جمع کنند.
- افرادی که اهداف کوتاه مدت دارند باید پس انداز کنند. این اهداف می‌تواند شامل خرید گوشی، سفر، هزینه تحصیل و مانند آن باشد.
- افراد با دامنه تحمل ریسک پایین تنها باید پس‌انداز کنند و به سراغ سرمایهگذاری نروند.
- اشخاصی که فعلا دانش اولیه لازم برای سرمایهگذاری در برخی دارایی‌ها مانند بورس را ندارند.
چه مقدار از پولمان را سرمایه گذاری و چه مقدار را پس انداز کنیم؟
اگر درآمد پایینی دارید، ابتدا باید بتوانید مبلغی را جمع‌آوری کنید تا با کمک آن بتوانید سرمایهگذاری را شروع کنید. اما، برای رسیدن به پاسخ قطعی، ابتدا باید به میزان ریسک پذیری، اهداف مالی، میزان درآمد و سن خود توجه کنید. نسبت کلی پیشنهادی در انتخاب مقدار پس انداز و سرمایهگذاری از قانون 20/30/50 تبعیت می‌کند.
در این قانون شما باید 50 درصد از درآمد ماهیانه خود را صرف هزینههای ضروری یا هزینههای ثابت زندگی مانند خوراک، پوشاک، اجاره، قبوض و مانند آن کنید. 30 درصد از مابقی را برای خواسته‌ها و تفریحات خود مانند سفر، خرید لباس یا رفتن به رستوران بگذارید و 20 درصد باقی مانده را پس انداز و سرمایهگذاری کنید.
اگر نیاز هست که به صورت اضطراری برای موقعیت‌ها و پیشامدهای غیرمنتظره پس‌انداز کنید، بهتر است 10 درصد از 20 درصد را به پس‌انداز اختصاص دهید و 10 درصد باقی‌مانده را برای رشد سرمایه خود سرمایهگذاری کنید. البته با توجه به شرایط اقتصادی حال حاضر ایران بهتر است که درصد بیشتری را به سرمایه گذاری در جهت حفظ ارزش پول در برابر تورم اختصاص دهید. اما در مجموع نیز می‌توان بر اساس سن و شرایط مالی، به شکل زیر نیز پس انداز و سرمایهگذاری کنید:
- اگر زیر 30 سال هستید، 20% را پس‌انداز و 80% را سرمایهگذاری کنید.
- اگر بین 31 تا 50 سال سن دارید، بهتر است 40% را پس‌انداز کرده و 60% را سرمایهگذاری کنید.
- اگر هم بالای 50 سال هستید، 60% از دارایی خود را پس‌انداز و 40% را را سرمایهگذاری کنید.
آیا در ایران بهتر است پس انداز کنیم یا سرمایه گذاری؟
ایران با توجه به شرایط خاصی که دارد و درهای اقتصاد جهان به روی آن بسته است و تورم در سطح بالایی قرار دارد، برای حفظ ارزش پول بهتر است سرمایهگذاری کنید. به طور مثال سرمایه گذاری در طلا می‌تواند گزینه‌ای عالی به عنوان یکی از راه‌های فرار از تورم به حساب بیاید.
بنابراین در این شرایط سرمایهگذاری عاقلانه‌تر است و در نهایت در صورت نیاز می‌توانید سرمایه را تبدیل به پول نقد کرده و از آن استفاده کنید. اما به عنوان یک پیشنهاد کلی، تنها بخش کمی از درآمدتان را برای نیازهای فوری مانند تعمیر ماشین، بیماری و مانند آن پس‌انداز کرده و بخش اصلی پولتان را سرمایهگذاری کنید.
خطاها و ریسک‌های رایج در انتخاب بین پس‌انداز و سرمایهگذاری
برای تکمیل تفاوت پس انداز و سرمایه گذاری باید گفت، در این زمینه اگر دانش کافی نداشته باشید و بازار هدف را به خوبی نشناسید، ممکن است دچار خطاهایی نیز شوید. از جمله این اشتباهات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
نداشتن هدف مالی مشخص
بسیاری از افراد تنها پس‌انداز کردن را بدون تعیین هدف کوتاه مدت یا بلند مدت یادگرفته‌اند. بدین ترتیب می‌توان گفت که این روش خطرناک است و می‌تواند هم فرصت رشد مالی را از این افراد بگیرد و هم می‌تواند با توجه به تورم ارزش سرمایه آن‌ها را کم کند.
تمرکز بیش از حد بر سرمایه گذاری پر ریسک
سرمایه گذاری در بازارهای پرنوسان مانند ارزهای دیجیتال نیاز به دانش کافی دارد. اگر بدون داشتن دانش اولیه و کافی وارد این مسیر شوید حتما با زیان شدیدی روبرو خواهید شد و سرمایه خود را از دست خواهید داد. بدین ترتیب قبل از سرمایه گذاری در این گونه از دارایی‌ها، خواندن مقالاتی مانند سرمایهگذاری در طلا یا ارز دیجیتال ضروری است.
نداشتن صندوق اضطراری
زمانی که سرمایه کافی نداشته باشید و شروع به سرمایه گذاری کنید، ممکن است در شرایط اضطرار مجبور به فروش دارایی‌ها و سرمایه خود شوید.
پیروی از هیجانات و شایعات بازار
اگر بر موج هیجانات بازار سوار شوید، ممکن است با زیان مالی بالایی روبرو شده و حتی اعتمادبه نفس مالی خود را از دست داده و دیگر جرات نکنید وارد هیچ نوع سرمایهگذاری شوید. بدین ترتیب راه حل این است که به اندازه‌ای دانش کافی در دارایی‌های مختلف را کسب کنید تا به راحتی به پرسش‌هایی مانند چگونه بر نوسانات قیمت طلا غلبه کنیم را پاسخ دهید.
نادیده گرفتن تورم و مالیات
اگر از شرایط اقتصادی، سیاسی و ژئوپولتیک جامعه و جهان آگاه نباشید و بدون اطلاع از میزان تورم در جامعه اقدام به پس انداز و سود گرفتن کنید، با کاهش سود واقعی روبرو شده و ارزش پولتان را از دست می‌دهید.
انتخاب ابزار مالی بدون آگاهی از ماهیت آن و نیاز بازار
اگر ندانید که هر بازار مالی برای چه نوع سرمایه گذاری مناسب است و وارد آن شوید، ممکن است با شکست مواجه شوید. بدین ترتیب توصیه می‌کنیم که بدون تحقیق کامل وارد خرید سهام، صندوق یا ارز دیجیتال و بازارهایی که نمی‌شناسید، نشوید.
نداشتن تنوع در سبد مالی
تمرکز بر یک دارایی می‌تواند مصداق همان همه تخم مرغ‌ها را در یک سبد قرار دادن باشد. با از دست رفتن یک روش، سرمایه شما نیز کاملا از بین می‌رود. بنابراین در صورت ورود به بازار سرمایهگذاری چندین نوع روش را در کنار هم در نظر بگیرید و آن را به سبد مالی خود اضافه کنید. بدین ترتیب این استراتژی برای سرمایه گذاری با دارایی‌های مختلف، به طور مثال سرمایه گذاری با 500 میلیون تومان، مناسب است.
سخن پایانی
تفاوت پس انداز و سرمایه گذاری در کنار توجه به نوع شخصیت، تورم جامعه، میزان نقد شوندگی و مانند آن به میزان سرمایه اولیه شما نیز وابسته است. به‌طور مثال در ایران پس‌انداز بانکی به‌تنهایی کافی نیست. زیرا نرخ تورم اغلب از سود بانکی بیشتر است. اما با توجه به شرایط جامعه وجود مقداری پس انداز ضروری است. در کنار آن خرید طلا و سکه، ملک و زمین، شرکت در بورس یا صندوق‌های سرمایه گذاری می‌تواند انتخاب دیگری برای رشد میزان سرمایه شما باشد. همچنین در طلاین نیز می‌توانید به راحتی خرید و فروش طلای آب‌شده را انجام دهید و سرمایهگذاری مطمئنی را در طلا تجربه کنید.
سوالات متداول
1. چه زمانی پس انداز کردن بهتر از سرمایه گذاری است؟
زمانی که سرمایه اندکی دارید و درآمد ثابتی ندارید، پس انداز کردن بهتر از سرمایه گذاری است که ریسکی است.
2. آیا در برابر تورم پس انداز کردن جواب می‌دهد؟
خیر. با توجه به کاهش ارزش ریال در زمان تورم بهتر است همان پس‌انداز را به دارایی مثل طلا تبدیل کنید تا ارزش آن حفظ شود.
3. سرمایهگذاری برای چه کسانی مناسبتر است؟
سرمایهگذاری برای افرادی که ریسکپذیرتر بوده و به دنبال رشد سرمایه خود هستند مناسبتر است.
4. چند درصد از پول را سرمایهگذاری و چند درصد را پس انداز کنیم؟
پاسخ به این سوال به عواملی همچون میزان درآمد، سن، ریسکپذیری و مانند آن دارد. اما بهتر است 50 درصد از درآمدتان را برای هزینههای ثابت نگه دارید، 30 درصد را برای تفریح و 20 درصد را به سرمایهگذاری و پس انداز اختصاص دهید.
