علت افزایش قیمت دلار؛ چرا قیمت دلار بالا می رود؟

علت افزایش قیمت دلار در ایران نتیجه تورم بالا، کسری بودجه و کاهش درآمدهای نفتی است که باعث افت ارزش ریال و رشد تقاضا برای ارز می‌شود. اما مهم‌ترین علت افزایش قیمت دلار تحریم‌های خارجی است که با محدود کردن صادرات و مبادلات بانکی، عرضه ارز را کاهش می‌دهند و قیمت دلار را بالا می‌برند. برای کاهش نرخ دلار باید تورم کنترل شود، کسری بودجه مدیریت گردد و روابط اقتصادی بین‌المللی تقویت شوند.

علت گرانی دلار تاثیر زیادی بر زندگی روزمره مردم دارد، چون با بالا رفتن نرخ آن، قیمت کالاهای وارداتی، مواد اولیه و حتی هزینه‌های تولید بالا می‌رود. در ادامه این مقاله از طلاین همراه ما باشید تا دلایل افزایش قیمت دلار را توسط کارشناسان مالی و اقتصادی بدانیم.

علت افزایش قیمت دلار در ایران در یک نگاه

علت افزایش قیمت دلار در ایران

تورم بالا

کسری بودجه

کاهش درآمدهای نفتی

چاپ پول توسط دولت هنگام کم بودن درآمد آن نسبت به هزینه

تحریم‌ها

افزایش تقاضا برای خرید دلار در اثر ناپایدار بودن شرایط اقتصادی

سیاست‌های بانک مرکزی

علت افزایش قیمت دلار در ایران چیست؟

در سال‌های اخیر تورم بالا، کسری بودجه و کاهش درآمدهای نفتی فشار زیادی بر بازار ارز گذاشته است. زمانی که هزینه‌های دولت بیشتر از درآمدهای آن می‌شود، چاپ پول افزایش می‌یابد و ارزش ریال پایین می‌رود. در چنین شرایطی، برای خرید یک دلار باید ریال بیشتری پرداخت شود.

از سوی دیگر، موضوع تحریم‌ها اثر مستقیمی بر دسترسی کشور به منابع ارزی دارد. وقتی صادرات نفت محدود می‌شود و دریافت پول حاصل از فروش آن سخت‌تر می‌گردد، میزان ارز قابل عرضه کاهش پیدا می‌کند. این کمبود، بازار آزاد را نگران می‌کند و باعث بالا رفتن قیمت دلار می‌شود.

عامل مهم دیگر، رفتار مردم در شرایط اقتصادی ناپایدار است. هر وقت نگرانی از آینده و افزایش تورم بیشتر می‌شود، تقاضا برای خرید دلار بالا می‌رود. مردم با خرید دلار تلاش می‌کنند ارزش دارایی خود را حفظ کنند. اما همین اقدام گروهی خودش یکی از دلایل افزایش قیمت دلار در ایران است. 

در واقع افزایش تقاضا برای خرید یک دارایی همواره تاثیر زیادی بر افزایش قیمت یک آن می گذارد. به طور مثال علاوه بر دلار، زمانی که تقاضا برای خرید طلای آب‌شده نیز افزایش یابد، قیمت آن نیز معمولا افزایش پیدا می کند. 

تاثیر عوامل اقتصادی داخلی بر افزایش نرخ دلار

از مهم‌ترین علت افزایش قیمت دلار، تورم مداوم است. وقتی سطح عمومی قیمت‌ها بالا می‌رود، ارزش ریال کاهش می‌یابد و مردم برای خرید ارز خارجی ریال بیشتری پرداخت می‌کنند. تورم کنترل‌نشده، انتظارات تورمی و کاهش قدرت خرید مردم را به دنبال دارد و همین باعث فشار بیشتر بر بازار ارز می‌شود.

 سیاست‌های بانک مرکزی هم گاهی می‌تواند عامل افزایش قیمت دلار باشد. به این ترتیب، دلیل افزایش قیمت دلار بیشتر از آن‌که نتیجه عوامل خارجی باشد، از مشکلات ساختاری داخل اقتصاد ایران سرچشمه می‌گیرد.

تاثیر عوامل سیاسی و خارجی مانند تحریم‌ها بر قیمت دلار

تحریم‌های بین‌المللی از مهم‌ترین علت افزایش دوباره قیمت دلار در ایران هستند. وقتی کشور با محدودیت‌های سیاسی و اقتصادی روبه‌رو می‌شود، صادرات نفت و مبادلات بانکی کم می‌گردد. این شرایط باعث کاهش ورود ارز به کشور و بالا رفتن نرخ دلار می‌شود.

بانک‌های خارجی در زمان تحریم همکاری‌های خود را با نهادهای مالی ایران کاهش می‌دهند. نتیجه این کار، سخت شدن انتقال ارز و بالا رفتن هزینه دسترسی به دلار است. بنابراین تحریم‌ها، تغییر سیاست‌های جهانی و روابط بین‌المللی همگی در کنار هم دلیل بالا رفتن قیمت دلار هستند. 

بدین ترتیب کارشناسان اقتصادی هنگام پیش بینی قیمت دلار در 6 ماه آینده مواردی مانند تشدید تحریم‌های بین المللی و عوامل سیاسی خارجی را نیز حتما در نظر می‌گیرند.

نقش انتظارات تورمی و تقاضای هیجانی در نوسانات دلار

رفتار هیجانی مردم در زمان بحران اقتصادی یکی از  دلایل افزایش قیمت دلار است. وقتی نگرانی از آینده و ترس از گرانی بیشتر می‌شود، بسیاری از افراد برای حفظ دارایی خود دلار می‌خرند. این نوع تقاضا واقعی نیست و بیشتر  احساسی و ناگهانی است و باعث جهش شدید نرخ دلار می‌شود.

انتظارات تورمی نیز تاثیر زیادی دارد. در شرایطی که مردم مطمئن نیستند ارزش ریال ثابت بماند، ترجیح می‌دهند سرمایه خود را به شکل ارز نگهداری کنند. در واقع، علت گران شدن دلار در بسیاری از مقاطع، همین رفتارهای احساسی و تصمیم‌های کوتاه‌مدت مردم و فعالان بازار است.

چه نکاتی می‌تواند موجب کاهش قیمت دلار شود؟

کاهش قیمت دلار تنها زمانی ممکن است که مجموعه‌ای از سیاست‌های اقتصادی و ارزی هماهنگ با واقعیت‌های مالی کشور اجرا شوند. مهم‌ترین نکات موثر بر کاهش نرخ دلار عبارتند از:

• کنترل نرخ تورم و کاهش نقدینگی: کاهش تورم از طریق اصلاح ساختار بودجه و جلوگیری از چاپ بی‌رویه پول، از اصلی‌ترین عوامل تقویت ریال است. با کم شدن نقدینگی، فشار تقاضا برای دلار کاهش می‌یابد و قیمت آن افت می‌کند. برای آن که با مفهوم تورم نیز آشنا شوید توصیه می‌کنیم مقاله تورم چیست را مطالعه کنید.
• یکسان‌سازی نرخ ارز: وجود چند نرخ متفاوت برای دلار، زمینه رانت و فساد را فراهم می‌کند. حذف نرخ‌های چندگانه باعث شفاف‌تر شدن بازار و تعادل میان عرضه و تقاضای ارز می‌شود.
• بهبود روابط بانکی و اقتصادی بین‌المللی: ارتباط موثر با بانک‌ها و سیستم مالی جهانی دسترسی کشور به ارز خارجی را آسان‌تر می‌کند. با افزایش حجم مبادلات بین‌المللی، نرخ دلار در بازار داخلی افت خواهد کرد و ارزش ریال تقویت می‌شود.
• مدیریت کسری بودجه دولت: کاهش هزینه‌های غیرضروری و اصلاح ساختار مالی دولت از افزایش بدهی و چاپ پول جلوگیری می‌کند. کنترل کسری بودجه باعث تثبیت پایه پولی و کاهش تورم می‌شود که نتیجه آن کاهش قیمت دلار است.
• کاهش انتظارات تورمی و کنترل هیجانات بازار: با اطمینان یافتن مردم نسبت به ثبات اقتصادی، تقاضای غیر ضروری برای دلار کم می‌شود. مهار این تقاضاهای هیجانی به بازار فرصت بازگشت به تعادل می‌دهد.

سیاست‌های ارزی و نقش بانک مرکزی در کنترل قیمت دلار

بانک مرکزی در ایران نقش کلیدی در کنترل نوسانات ارزی دارد. یکی از اقدامات موثر این نهاد، تزریق هدفمند ارز به بازار است. این کار باعث کاهش هیجانات و کنترل تقاضای ناگهانی دلار می‌شود. سیاست‌های موثر شامل تقویت نظارت بر بازار آزاد، مدیریت هوشمند عرضه و حفظ هماهنگی با نرخ تورم هستند. البته برخی مواقع نیز چنین دخالت‌هایی موجب افزایش نرخ ارز نیز شده است.

در مقابل، تصمیم‌های شتاب‌زده مانند چند نرخی کردن ارز یا اعمال محدودیت‌های دستوری، نتیجه‌ی معکوس دارند و باعث افزایش نگرانی در میان فعالان اقتصادی می‌شوند. در چنین شرایطی، اصلاح سیاست‌های ارزی و درک دقیق علت افزایش قیمت دلار می‌تواند مهم‌ترین گام برای ایجاد ثبات در بازار و کنترل نرخ ارز در کشور باشد.

سخن پایانی

علت افزایش قیمت دلار مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، سیاسی و روانی است که بر بازار ارز فشار می‌آورند. تورم بالا و کسری بودجه دولت باعث چاپ بیشتر پول می‌شود و قدرت خرید مردم کاهش پیدا می‌کند. از سوی دیگر، تحریم‌ها مانع ورود ارز به کشور می‌شوند و عرضه دلار را کم می‌کنند. 

راهکارهای کاهش قیمت دلار شامل کنترل تورم، اصلاح بودجه و تقویت روابط بین‌المللی است. اگر دولت بتواند سیاست‌های ارزی منسجم اجرا کند، فشار بر نرخ دلار کمتر می‌شود. در مجموع افزایش قیمت دلار باعث می شود تا بر روی برخی دارایی ها مانند طلا نیز اثر بگذارد و موجب افزایش آن شود. 

در چنین شرایطی یکی از دارایی‌های مناسب برای حفظ ارزش پول طلا است. در صورتی که قصد دارید برای حفظ ارزش پول خود اقدام کنید، طلاین در کنار شما عزیزان است. می‌توانید به راحتی در پلتفرم طلاین خرید و فروش طلای آب‌شده را انجام دهید و بدین ترتیب سرمایه خود را در برابر طوفان‌هایی مانند افزایش قیمت دلار و تورم حفظ کنید.

سوالات متداول